Moj dom: Hitno usvojiti Zakon o zaštiti prava podstanara

Udruženje Podstanara Crne Gore – "Moj Dom" uputilo je dramatično upozorenje javnosti i državnim institucijama, navodeći da bi država u naredne tri godine mogla ući u najdublju stambenu krizu u svojoj savremenoj istoriji ukoliko se hitno ne preduzmu konkretne i sistemske reforme.

Udruženje zahtijeva hitno donošenje Zakona o zaštiti prava podstanara, uspostavljanje javnog fonda za pristupačno stanovanje i strožu regulaciju kratkoročnih najmova (poput Airbnb-a), kako bi se spriječila eskalacija socijalnih i ekonomskih rizika.

Upozorenje Udruženja zasniva se na analizi koja ističe četiri ključna problema koji guraju desetine hiljada građana na "ivicu stambene krize":

1. Eksplozija cijena najma: Najamnine, posebno u Budvi, Podgorici, Kotoru, Baru i Tivtu, rastu brže od prosječnih primanja, dok se ogroman dio stanova preusmjerava na kratkoročni turistički najam, smanjujući ponudu za građane.
2. Nedostatak pravne zaštite: Veliki broj podstanara nema formalne ugovore ili živi pod nezakonitim uslovima, što ih izlaže riziku nepredvidivog povećanja cijena, uskraćivanja depozita i izbacivanja bez valjanog razloga.
3. Nepostojanje stambene politike: Država nema razvijen fond za socijalno i pristupačno stanovanje, a prazni i sezonski stanovi ostaju izvan bilo kakvog sistemskog regulisanja.
4. Rastući socijalni rizici: Sve veći broj domaćinstava izdvaja preko 60% prihoda na stanovanje, što ih dovodi u rizik od siromaštva i dugova. Najugroženije su mlade porodice, studenti, sezonski radnici i starija domaćinstva.

Udruženje upozorava da bi, ukoliko se hitno ne interveniše, u naredne tri godine moglo doći do oštrog rasta izbacivanja podstanara pred turističku sezonu, porasta broja građana u neadekvatnim prostorima, produbljivanja razlika između luksuzne turističke ponude i uslova života stanovništva, te potencijalnog izbijanja protesta i ozbiljnih društvenih tenzija. Takođe, iseljavanje mladih bi se moglo nastaviti zbog nemogućnosti obezbjeđivanja stabilnog doma.

 Glavni zahtjevi Udruženja

Da bi se stambena kriza ublažila, Udruženje Podstanara Crne Gore traži sljedeće sistemske mjere:

• Zakon o zaštiti prava podstanara: Garantovanje minimalnih standarda ugovora i zaštita od izbacivanja.
• Javni fond za pristupačno stanovanje: Uspostavljanje fonda uz učešće države i opština.
• Regulacija kratkoročnih najmova: Uvođenje registracije, ograničenja, poreza i zoniranja.
• Porezni podsticaji: Podsticanje vlasnika na dugoročni, stabilni najam.
• Formiranje registra: Kreiranje registra podstanara i stanodavaca za praćenje tržišta i planiranje.

Udruženje poziva medije da prate temu, podstanare da prijave kršenja prava, a opštine i državu da reaguju odmah i sistemski, ističući da stambeno pitanje nije privatna, već društvena stvar te da dostojanstven život počinje od sigurnog doma.