Foto: Pexels

Q groznica je bolest koju uzrokuje bakterija Coxiella burnetii. Ova bakterija prirodno inficira neke životinje, prvenstveno domaće preživare: koze, ovce i goveda. Bakterije C. burnetii se obično lokalizuju u reproduktivnom traktu domaćih životinja, te se, u najvećem broju mogu pronaći u plodnim ovojnicama (i do 109/g) amnionskoj tečnosti i placenti, ali i u urinu, fecesu/izmetu i mlijeku zaraženih životinja.

Ljudi i osjetljive vrste životinja se mogu inficirati udisanjem aerosola, odnosno čestica prašine patogenom kontaminiranog biološkog materija (urin, feces, mlijeko, plodne ovojnice) te putem krpelja.

U humanoj populaciji Q groznica u većini slučajeva protiče asimptomatski (prema nekim procjenama u oko 60 odsto slučajeva), a kliničku formu bolesti prate simptomi slični gripi uključujući povišenu tjelesnu temperaturu (i do 40,5 °C), groznicu, umor i bolove u mišićima.

Transmisija/prenošenje bolesti

Bolest se prenosi primarno direktnim kontaktom sa oboljelom životinjom (npr. dodirivanje, lizanje, stručni zahvati) i njenim izlučevinama, kompetentnim vektorima, a indirektno i kontaktom sa kontaminiranim materijalom i opremom. Dodatno, ljudi se mogu inficirati konzumiranjem kontaminiranog, nepasterizovanog mlijeka i mliječnih proizvoda. Rijetko se Q groznica može prenijeti transfuzijom krvi, transplacentarno s majke na fetus, te seksualnim kontaktom.

Osobe u riziku od infekcije Q groznicom

Određena zanimanja imaju povećan rizik od izlaganja C. burnetii (i do 20 odsto), uključujući veterinare i uzgajivače stoke/farmere, radnike u klaonicama i industriji prerade mlijeka i mesa te istraživače (pogotovo u terenskim uslovima).

Simptomi bolesti kod ljudi

Akutna forma bolesti

Otprilike u četvoro od 10 ljudi inficiranih bakterijom C. burnetii razviće se klinički oblik bolesti. Bolest se obično razvije dvije do tri sedmice nakon izlaganja bakteriji.

Znakovi i simptomi akutne Q groznice mogu uključivati:

· povišenu tjelesnu temperaturu (i do 40,5 °C)
· umor i opštu slabost
· glavobolju
· noćno znojenje
· bolove u mišićima
· mučnina, povraćanje ili proliv
· bolovi u stomaku
· neproduktivan kašalj
· bol u grudima

Simptomi mogu biti blagi ili teški. U teškoj kliničkoj formi bolesti vrlo česta su zapaljenja pluća (pneumonia) ili jetre (hepatitis).

Žene koje su zaražene tokom trudnoće izložene su riziku od pobačaja, rađanja mrtve novorođenčadi, prevremenog porođaja ili male porođajne težine djeteta.

Hronična forma bolesti

Vrlo mali procenat ljudi (manje od pet odsto od 100 oboljelih) razviju ozbiljniju infekciju koja se naziva hronična Q groznica. Hronična Q groznica razvija se sedmicama ili godinama nakon akutne infekcije. Osobe s hroničnom Q groznicom često, ali ne i isključivo, razviju infekciju jednog ili više srčanih zalistaka (endokarditis). Osobe s endokarditisom mogu osjetiti noćno znojenje, umor, otežano disanje, gubitak težine ili oticanje ektremiteta.

Iz IJZ u cilju sprečavanja obolijevanja ljudi preporučuju sljedeće mjere:

Dezinfekcija prostorija u kojima su boravile inficirane životinje

Nošenje zaštitne opreme (maske, rukavice, naočare) prilikom obavljanja poslova koji uključuju kontakt sa životinjama, njihovim izlučevinama i kontaminiranom okolinom

Termička obrada prethodno nepasterizovanog mlijeka za sopstvene potrebe, kuvanjem na temperaturi ključanja

Pojačan epidemiološki nadzor