Alchajmerova bolest je dobila epidemijske razmere i može se reći da je postala pošast 21. vijeka. Iako se za njeno postojanje zna duže od sto godina, tek se poslednjih decenija, sa produženjem životnog vijeka stanovništva, sagledavaju njene razmjere.

Bolest je opisao nemački psihijatar Alojz Alchajmer 1906. godine.

Alchajmerova bolest i ostali oblici demencije pogađaju oko 24 miliona ljudi u svijetu, a naučnici procjenjuju da bi do 2020. ovaj broj mogao da se popne na 43 miliona. Ova bolest predstavlja fizičko pogoršanje stanja mozga čiji je uzrok nemoguće utvrditi, postepeno smanjuje njegovu sposobnost da pravilno funkcioniše, izazivajući nepovratni gubitak pamćenja, sposobnost govora, svijesti o vremenu i prostoru, kao i promjene u ponašanju i na kraju, dovode do gubitka sposobnosti za staranje o sebi.

Alchajmer je progresivna bolest koja uništava memoriju i druge važne mentalne funkcije, i dovodi do gubitka intelektualnih i socijalnih vještina. Promjene su dovoljno teške da ometaju život iz dana u dan. Kod Alchajmerove bolesti moždane ćelije se degenerišu i umiru, uzrokujući stalan pad memorije i mentalnih funkcija. Većina osoba kod kojih je dijagnostikovana ova bolest ima preko 65 godina ali je moguće da se javi i ranije, pa imamo dvije vrste Alcajmerove bolesti – u okviru presenilne demencije i u okviru senilne demencije.

Alchajmerova bolest sačinjava 50 – 80% slučajeva demencija. Što se tiče prognoze Alchajmerove bolesti, od dijagnostifikovanja pa do smrti pacijent u prosjeku poživi 7 do 10 godina, ali može da živi i 20 godina uz dobru njegu i uslove života, zavisno i od organizma – da li je predhodno imao neke pridružene somatske bolesti.

Najvažniji faktor rizika za obolijevanje od Alchajmerove bolesti je starost;mada može da zadesi čovjeka i sa 30, 40 ili 50 godina. Jedan od faktora rizika je i porodična istorija. Oni koji u okviru uže porodice imaju pacijenta, ili više njih, koji su oboljeli od Alchajmerove bolesti imaju veće šanse da razviju bolest. Naučnici smatraju da genetika i faktori sredine igraju ulogu u ovom fenomenu.

Određeni geni zvani „geni rizika“ i determinisani geni povezani su sa razvijanjem Alchajmerove bolesti.

Od velikog je značaja pravovremeno prepoznavanje simptoma, kako bi pacijent počeo sa primjenom adekvatne farmakološke, ali i nefarmakološke terapije, u cilju poboljšavanja kvaliteta života.

Prvi i najupečatljiviji simptom je zaboravnost, ali ona se vrlo lako miješa sa normalnom zaboravnošću koja prati godine. Međutim, ako je ona toliko izražena da ometa čovjeka u obavljanju svakodnevnih aktivnosti i u snalaženju u prostoru i vremenu, i to traje šest mjeseci, onda je to „signal za uzbunu“ da se zaboravnost dijagnostikuje i da se vidi o čemu se radi.

Alchajmerova bolest razvija se postepeno. Pacijent u početku ima probleme sa usvajanjem novih informacija i često ne može da se sjeti gdje je ostavio stvari koje svakodnevno koristi. Kasnije se javljaju otežano prisjećanje određenih događaja i problemi sa njihovim prepričavanjem, pri čemu oboljeli teško pronalazi prave riječi. Kako bolest napreduje pacijent gubi pojam o vremenu, ne može odrediti koji je dan, mjesec ili godina, postaje dezorjentisan, teško se snalazi čak i u poznatom okruženju pa zaluta i ne zna kako da se vrati. Na kraju dolazi amnezija – gubitak pamćenja koji toliko napreduje da pacijent ne prepoznaje ni najbliže rođake i postaje nesposoban da se brine o sebi. Progresija bolesti praćena je poremećajem spavanja, anksioznošću, impulsivnošću, agresivnošću, apatijom, depresijom pa čak i halucinacijama.

Simptomi Alchajmerove bolesti mogu uključivati gubitak pamćenja koji utiče na svakodnevne životne aktivnosti, poštovanje obaveza i pamćenje novonaučenih informacija, teškoće sa rješavanjem problema, dezorijentaciju u vremenu i prostoru, probleme sa poznatim zadacima, kao što je na primjer korišćenje šporeta, zatim poteškoće u govoru i pisanju, slabo i smanjeno rasuđivanje, smanjeno sređivanje ili lična hiogijena, izolacija, povlačenje od prijatelja, porodice i zajednice, promjenu raspoloženja i promjenu ličnosti.

Da bi se dijagnostikovala Alchajmerova bolest potreban je iscrpan somatski pregled, neurološki i psihijatrijski pregled; da bi se odvojila Alchajmerova od drugih bolesti, odnosno da bi se napravila diferencijalna dijagnoza.

Iako je u proteklom periodu poboljšana dijagnostika, terapija i podrška oboljelima i njihovim porodicama, i dalje je veliki problem zbrinjavanje osoba sa Alchajmerovom bolešću, pošto tokom njenog razvoja dolazi do smanjenja samostalnosti, odnosno potpune zavisnosti od drugih.

Alchajmerova bolest je, nažalost, još uvijek neizlječiva, čak ni pravi uzroci ne mogu da budu sa sigurnošću utvrđeni, tako da terapija samo ublažava odnosno usporava njen razvoj .