Foto: Beta

Ali s vremena na vrijeme dešavaju se veliki zemljotresi. Za poslednji jačine 7,8 stepeni Rihterove skale koji je pogodio južnu Tursku i Siriju 6. februara 2023. godine, naučnici kažu da je vjerovatno jedan od najsmrtonosnijih u ovoj deceniji.

Evo šta treba da znate o zemljotresima - gdje se najčešće dešavaju, kako se mjere i kakvu štetu najjači zemljotresi mogu da izazovu?

Gdje se dešava najviše zemljotresa?
Oko 80 odsto svih zemljotresa na planeti dešava se duž oboda Tihog okeana, koji se naziva i "vatreni prsten" ili " vatreni pojas" zbog preovlađujućih vulkanskih aktivnosti koja se tamo dešavaju. Većina zemljotresa se dešava u zonama rasjeda, gdje se tektonske ploče — džinovske stenske ploče koje čine gornji sloj Zemlje — sudaraju jedna o drugu ili se jedna pod drugu podvlače.

Ovi uticaji su obično postepeni i neprimijetni na površini; međutim, između ploča može da se stvori ogroman pritisak. Kada se ova energija oslobađa, šalje ogromne vibracije - seizmičke talase, stotinama kilometara kroz stijenu do površine. Postoje i potresi koji mogu da se dese daleko od zona rasjeda kada su ploče istegnute ili stisnute.

Tipovi zemljotresa



ilustracija ilustracija (Foto:Profimedia)


Ocjene magnitude zemljotresa
Naučnici zemljotresima dodjeljuju ocjenu magnitude na osnovu jačine i trajanja njihovih seizmičkih talasa. Potres jačine 3 do 4,9 smatra se manjim ili slabim; 5 do 6,9 je umjereno do jak; 7 do 7,9 je snažan; a 8 veoma snažan.

Najjači zabilježeni zemljotres
Potres kod Valdivije koji se dogodio u nedjelju 22. maja 1960. godine, do sada je najsnažniji zemljotres ikad zabilježen na Zemlji, magnitude 9,5 stepeni.

Zemljotresi su uvijek praćeni naknadnim potresima, manjim zemljotresima koji se dešavaju nakon glavnog i mogu da traju nedjeljama - ili čak i godinama u nekim slučajevima. Prema USGS-u, neki zemljotresi takođe imaju predpotrese, ili manje potrese koji prethode većem zemljotresu.

Najjači zemljotres ikada zabilježen bio je zemljotres magnitude 9,5 koji je pogodio južni Čile 1960. godine. Zemljotres kod Valdivije — nazvan po gradu koji je pretrpio najveću štetu — ubio je oko 1.655 ljudi i ostavio još dva miliona bez krova nad glavom. Takođe je izazvao cunami koji se proširio na Pacifik i poplavio obale Japana, Havaja i Novog Zelanda.

Šteta od zemljotresa
U prosjeku se zemljotres jačine 8 stepeni Rihterove skale desi jednom u godinu dana. Oko 10.000 ljudi godišnje umre u zemljotresima. Najveći broj života oduzmu zgrade koje se urušavaju, ali razaranja su često praćena klizištima, požarima, poplavama ili cunamijima. Slabiji zemljotresi koji se obično dešavaju nakon velikog zemljotresa mogu da zakomplikuju spasilačke napore i uzrokuju još više smrti i razaranja.