Lubarda Marojević je za portal Antena M podijelila svojih omiljenih pet naslova, napominjući da je "na nultom mjestu“ Njegošev Gorski vijenac gotovo kao fakt, a ne preporuka.

Posebno, dodaje, jer je Njegoševo ukupno djelo, iako opšte mjesto naše kulture, nedovoljno i često neadekvatno pročitano.

„Prva knjiga u životu koju sam doživjela naročito intenzivno i kao nešto potpuno “svoje” jeste Gorski vijenac. Jedno minijaturno OBODovo izdanje iz 1981, svo ispodvlačeno i zavrnutih ćoškova, putuje sa mnom već skoro trideset godina, i to jeste uvijek jedna od prvih stvari koje pakujem kada se negdje selim ili mi se nešto važno događa. Iako već neko vrijeme ta puno puta pročitana i presitna slova jedva vidim bez naočara, pri svakom prelistavanju, baš pri svakom, naiđem na nešto novo što me dotakne i zamisli. Mislim da je “Gorski vijenac” za mene neka vrsta nulte knjige, one od koje sve počinje i na kojoj bi se moglo završiti.“

Lubarda Marojević nekadašnja je novinarka i direktorka RTV Budva, a njen rad oduvijek je bio usmjeren na kulturu, prije svega na instituciju po kojoj je Budva prepoznatljiva – Grad teatar. Nakon višegodišnjeg iskustva selektorke muzičkog programa programa i zamjenice direktora, od marta prošle godine je na čelu ove Javne ustanove.

***

Dnevnik o Čarnojeviću Miloša Crnjanskog je poetski roman u kojem čitalac paralelno prati dva toka radnje: turobni život vojnika Jovana Rajića na frontu Prvog svjetskog rata, i doživljaje njegovog alter-ega, “sumatraiste” Čarnojevića unutar jednog snovidnog, zaumnog svijeta koji je postavljen tako da podvuče antiherojsku i donkihotovsku sliku rata i ratovanja uopšte.

Za one koji požele pročitati ovo remek djelo, dobro je da znaju da je ovaj roman napisan ubrzo nakon čuvene “Lirike Itake” Crnjanskog, i da je pjesma “Sumatra” na neki način manifest ovakvog, izuzetno opojnog, načina pisanja i poimanja svijeta.

Porodična trilogija Danila Kiša, koju čine zbirka priča Rani jadi i romani Bašta, pepeo i Peščanik takođe jeste literatura kojoj se vraćam beskonačno iznova, u fragmentima i mimohodu, kao što se čovjek vraća kući u kojoj je odrastao.

Sa svom virtuoznošću kojom su pisana, ova djela predstavljaju jednu zaokruženu sliku ljudskog postojanja, viđenu očima dječaka koji prolazi kroz konstantne susrete sa egzistencijalnim, i raste kroz njih. Neponovljivi osjećaj intimne ispovijesti kakvu može ispričati samo dijete, čini sve te velike istine bliskim čitaocu, i sve njegove trenutke proživljenima.

Tomas Man, pripovjetka Tonio Kreger, još jedno je moje nezamjenljivo književno iskustvo. I ovdje se pisac vraća događajima iz djetinjstva i anticipira ih iz perspektive odraslog sebe, otvarajući pri tome jako zanimljivo razmišljanje o ljudima koji su “zarobljeni između dva svijeta”, svijeta umjetnosti i svijeta “građana” kako ih ovdje naziva. Uopšte, taj antagonizam između “građanske ljubavi prema živom i običnom” i kreativnog genija, ovdje ne samo da je personalizovan u književnom junaku, nego je, očekivano, prevaziđen, i nudi rješenje sa kojim se većina nas “običnih” može identifikovati.

Izuzetno volim poeziju Ivana V. Lalića, a naročito zbirku O djelima ljubavi ili Vizantija. Doživljavam je kao svojevrsnu vertikalu savremenog čovjeka. Onog koji jednako ima potrebu za smislom, za sigurnošću i autoritetom vječnosti, ali kojem je to teže naći u opštem savremenom metežu.

Njegova poezija uspješno sažima dvije krajnosti, savršenu melodiju i otmenost forme na jednoj, i ljudsku toplinu i iskrenu ekspresiju na drugoj strani.

Još jedna trilogija koju preporučujem nedjeljivo su tri uslovno rečeno romana Ingmara Bergmana: Najbolje namjere, Rođeni u nedjelju i Razgovori u četiri oka. Pisani na granici između drame i romana, ovo su autobiografski tekstovi čija je autentična emocionalnost hipnotički privlačna, jer se vještim stilom koji liči na prirodni tok misli otvaraju najintrigantnija, najintimnija, mnoga suštinska tabu pitanja koja prate ljude i njihove međusobne odnose.

U godini kada svijet obilježava sto godina od rođenja velikog režisera, ako to do sada niste uradili, pravi je momenat da se upoznate sa Bergmanom kao piscem. Jednako originalnim, direktnim i neodoljivim.